Blik op Europa

Deze maand december verschijnt de EU-Richtlijn Corporate Sustainability Reporting (CSRD) in het Official Journal waarmee de CSRD haar finale vorm verkrijgt. Met de totstandkoming van de CSRD worden eerst grote ondernemingen en later ook kleine en middelgrote beursvennootschappen verplicht tot het opstellen van een duurzaamheidsverslag.

Dat onze economische afhankelijkheid van onbetrouwbare partners tot forse problemen kan leiden is intussen van iedere thermostaat af te lezen. In het geval van Rusland hebben we dit helaas kwaadschiks moeten leren. Zelf heb ik jaren geleden al – destijds tot ongenoegen van velen – gepleit tegen de bouw van de gaspijplijn Nordstream 2, juist om geen zaken te doen met een regime als dat van Poetin. Dit inzicht moeten we ook toe passen op onze relatie met China. Strategische autonomie betekent voor mij dat we er als EU-lidstaten voor gaan, productie én grondstoffen zelf regelen.

De Nederlandse en Europese maritieme maakindustrieën worden bedreigd door oneerlijke concurrentie uit China. Het land is nu al een grote speler in de scheepsbouw; 5 van de 10 grootste werven ter wereld liggen in China en ze gaan verder dan de (casco) bouw van container – en binnenvaartschepen. Er worden namelijk ook al cruiseschepen, hefschepen, offshore-installaties, gastankers en andere schepen gebouwd. China’s groeiende invloed zal in de toekomst alleen maar doorzetten en, als we niet uitkijken, ten koste gaan van onze eigen Europese scheepsbouwsector.

De resultaten van de tussentijdse verkiezingen in Amerika zullen de betrekkingen tussen de EU en de VS niet wezenlijk veranderen. Onze betrekkingen zijn sterk vanuit economisch en politiek oogpunt, maar ze kennen ook een aantal uitdagingen en tegenwind. De nauwe coördinatie en sterke onderlinge afstemming in reactie op de Russische invasie van Oekraïne is de afgelopen maanden een hoogtepunt geweest in de trans-Atlantische betrekkingen.

Er zijn toenemende zorgen over het concurrentievermogen van Nederland en de Europese Unie. Deze zorgen komen niet in de laatste plaats door de toenemende regeldruk en afwijkende nationale regelgeving van Europese normen. Zowel de Commissie als het kabinet komen met initiatieven om het ondernemersklimaat beter te beschermen in het wetgevingsproces.

Je zou het bijna vergeten, maar sinds 2020 zijn de Europese begrotingsregels opgeschort. Dat begon om zeer logische redenen, omdat toen Europese regeringen alles op alles moesten zetten om hun economieën overeind te houden terwijl zij de lockdowns hadden aangekondigd. Op dat moment werd het onmogelijk en immoreel geacht om elkaar te gaan wijzen op elkaars financiële huishoudboekjes. Vervolgens vond de Russische inval in Oekraïne begin dit jaar plaats met alle economische gevolgen van dien.

Met het naderende einde van het Tsjechische voorzitterschap liggen er nog een paar belangrijke sociale issues op het bord van de Europese instellingen. Eind oktober bereikte de Raad een compromis over het voorstel van de Europese Commissie voor een regeling voor platformwerk. Waar de Commissie uitging van vijf criteria met een weerlegbaar rechtsvermoeden voor de kwalificatie van hetzij werknemer, hetzij platformwerker, kwam de Raad met twee extra criteria. Eerder hadden zeven lidstaten, waaronder Nederland, het standpunt ingenomen, dat er juridische duidelijkheid moet zijn over het zijn van platformwerker of werknemer.

Met het Fit for 55-pakket heeft de Europese Commissie grote stappen gezet om de CO2-uitstoot van onder andere de transportsector te verminderen. CO-2 is echter niet het enige dat voertuigen uitstoten. Op 9 november heeft de Europese Commissie de Euro 7 richtlijn uitgebracht, die de niet-CO2-uitstoot van het wegvervoer reguleert.

Begin oktober vond er een Europees unicum plaats. Het was de allereerste bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap. De Tsjechische hoofdstad Praag was gastheer van een initiatief van Emmanuel Macron: 44 landen uit Europa samen te laten optrekken om de grote grensoverschrijdende problemen te bespreken.

De eerste ronde van de Europese Politieke Gemeenschap, twee weken terug in Praag, was een groot succes. Niet zozeer omdat er grote beslissingen werden genomen. Wel omdat, met uitzondering van de agressieve regimes van Rusland en Belarus, alle Europese regeringsleiders eindelijk eens met elkaar aan tafel zaten.

De inkt van de vorige noodverordening is nog maar net opgedroogd, maar het volgende pakket aan maatregelen is de printer alweer uitgevlogen. Nadat de energieprijzen in de herfst van 2021 begonnen te stijgen heeft de Commissie verschillende mededelingen en wetgevende voorstellen gepubliceerd.

Dinsdag 18 oktober heeft de Europese Commissie haar beleidsdoelstellingen voor 2023 gepresenteerd. Op basis van de zes prioriteiten van de Commissie-Von der Leyen zijn er 43 beleidsdoelstellingen voor 2023 vormgegeven. Kantoor Brussel van MKB-Nederland en VNO-NCW heeft per beleidsdossier een beknopte analyse en vooruitblik geschreven.

Op 28 september heeft de Europese Commissie een tweetal voorstellen gepubliceerd: een herziening van de Product Liability Directive (PLD) en een nieuw voorstel voor een AI Liability Directive (AILD). De herziening van de PLD voorziet in een modernisering van de bestaande Europese aansprakelijkheidsregels die dateren uit 1985.

Kritieke grondstoffen zoals kobalt, lithium en grafiet zijn het ‘nieuwe goud’. Deze stoffen zijn essentieel voor de energietransitie omdat zij bijvoorbeeld worden toegepast in windmolens, batterijtechnologie en zonnepanelen. Juist deze grondstoffen kennen een kwetsbare toeleveringsketen, met gevolgen voor de strategische autonomie van de EU. Daar wil de Europese Commissie verandering in brengen.

Op 19 september 2022 heeft de Europese Commissie haar voorstel voor een Interne Markt Noodinstrument gepubliceerd. Het voorstel heeft niet enkel als doel om de interne Europese grenzen zoveel mogelijk open te houden tijdens een crisis. Het bevat ook vergaande, en mogelijk contraproductieve, bevoegdheden voor de Commissie om in te grijpen in de toeleveringsketens van bedrijven.

De Commissie is van plan aardig wat fundamentele (niet-)wetgevende initiatieven op het financieel-economische vlak te ontplooien in het laatste jaar voor de Europese verkiezingen.