Commission Working Programme 2024

 Op 17 oktober presenteerde de Europese Commissie haar jaarlijkse werkprogramma. Hieronder wordt kort ingegaan op een aantal belangrijke elementen daarvan. 

Belangrijke nieuwe initiatieven gaan onder andere over een EU ruimtewet, biotech en bioproductie, de Europese ondernemingsraad en de Europese defensie-industrie strategie en over de mededeling over pre-uitbreiding hervormingen en beleidsherzieningen. 

Belangrijke voorstellen voor vermindering van rapportage zijn o.a. vermindering van administratieve lasten ten behoeve van aanleveren arbeidsmarkstatistieken, introductie digitale productpaspoorten, vermindering douane- en BTW-rapportages, uitstel invoering duurzaamheidsrapportage-standaarden per sector, verhoging drempels voor toepassing van accountancy-richtlijn ivm inflatie zodat een miljoen bedrijven geen accountantscontrole hoeven te doen, gemeenschappelijk elektronisch formulier voor detacheringsverklaring. Daarnaast een serie evaluaties, o.a. van de toepassing van het vervuiler-betaalt principe, effect consumentenrecht op digital fairness, functioneren van de Verordening inzake Europese standaardisering

Bij de bestaande voorstellen in het werkprogramma zitten heel belangrijke voorstellen zoals de bodemverordening, nieuwe genoom technieken, green claims, right to repair, herziening elektriciteitsmarkt, natuur herstel, methaan emissies, late betalingen, net zero technologie, kritieke grondstoffen, gigabit elektronische communicatie, productaansprakelijkheid, AI, dwangarbeid, anti-witwassen, EHDS.

Op digitaal gebied is er een vrij licht werkprogramma, met slechts 1 initiatief omtrent AI: zoals besproken in de State of the Union wil de Commissie graag supercomputers / quantumcomputers openstellen voor startups in het AI ecosysteem, zodat zij hun AI modellen kunnen testen en verbeteren. Dit materialiseert zich in een “Initiative to open up European supercomputer capacity to ethical and responsible artificial intelligence start-ups” (zowel wetgevende als niet-wetgevende initiatieven) in Q1 2024. 

Daarnaast, met nog geen datum/kwartaal bekend, zal de Commissie voorbereidend werk doen voor mogelijke beleidsmaatregelen m.b.t. digitale netwerken en infrastructuur, met name om grensoverschrijdende infrastructuurexploitanten in de interne markt te helpen, de invoering van technologieën te versnellen en meer kapitaal aan te trekken voor netwerken. 

Wat betreft economisch en financieel beleid zal de Commissie verder verkennend werk doen m.b.t. het verder bevorderen van de kapitaalmarktenunie door te kijken naar voorstellen omtrent insolventie, clearing, de vereenvoudiging van de toegang van bedrijven tot openbare kapitaalmarkten en het vergroten van de langetermijnbeleggingscapaciteit van verzekeringsmaatschappijen, en verdere stappen zetten in de richting van een bankenunie met de voltooiing van de evaluatie van crisisbeheer en depositoverzekeringen. Concrete voorstellen zijn nog niet opgenomen in de annex met de tijdlijnen, maar louter onder ‘pending proposals’.

Voor biotech is er een belangrijk verwacht initiatief in Q1 2024: het niet wetgevende EU biotech and biomanufacturing initiative in het kader van economische veiligheid. In het werkprogramma en de State of the European Union speech van september werd weinig gesproken over de inhoud van dit initiatief, behalve dat het maximale uit deze sector te halen gezien haar grote groeipotentieel.

Betreft gezondheidzorg zijn er geen concrete nieuwe voorstellen opgenomen in het werkprogramma. Wel staat de European Health Data Space EHDS op de agenda. 

Op sociaal gebied wilt de Commissie het belang van de betrokkenheid van de sociale partners nieuw leven in te blazen. Dertig jaar geleden werd het initiatief genomen om sociale partners actief te betrekken bij het beleid van de Europese Commissie. Komende jaar wordt, na analogie van de Val Duchesse bijeenkomst toendertijd, een bijeenkomst georganiseerd met de top van de sociale partners. 

Wat betreft de klimaatdoelen, zal de Commissie onder leiding van Wopke Hoekstra het proces voortzetten om een klimaatdoelstelling voor 2040 vast te stellen als tussenstap richting klimaatneutraliteit in 2050. De noodzaak om een doel voor 2040 te bepalen, is vastgelegd in de Europese Klimaatwet. Hoekstra zal in het eerste kwartaal van komend jaar een mededeling publiceren met een plan voor een klimaatdoel in 2040. Na de Europese verkiezingen zal er een wetgevingsvoorstel worden gepubliceerd. 

 Voor het einde van het jaar zal de commissie in een windenergie pakket een beleidsplan presenteren om de bouw van windturbines te versnellen, toegang tot financiering te verbeteren en de internationale concurrentiepositie van de Europese maakindustrie te ondersteunen. Het pakket bevat geen wetgevingsvoorstellen, dus het is de vraag op welke manier de Commissie windenergie wil stimuleren in aanvulling op reeds voorgestelde wetgeving zoals de Richtlijn hernieuwbare energie en de Net-Zero Industry Act. 

 Daarnaast is het opvallend dat de mededeling over het werkprogramma voor 2024 een aankondiging bevat die niet in de tabel met voorstellen en tijdlijnen voor publicatie is ingevoegd. In de mededeling over het werkprogramma stelt de Commissie namelijk dat het een initiatief wil presenteren voor industrieel koolstofbeheer, inclusief een strategie voor milieuvriendelijke koolstof afvang, -opslag en -gebruik in de EU (CCSU). De Commissie stelt in haar toelichting dat CCSU van belang is voor het bereiken van klimaatneutraliteit, een boodschap die al langer wordt benadrukt door het Europese bedrijfsleven. Het CCSU-initiatief betreft naar verwachting een mededeling als eerste stap kan worden gezien richting een wetgevingsvoorstel voor de volgende Commissie. 

Op het gebied van klimaat en milieu wil de Commissie ten slotte een initiatief presenteren voor betreffende waterweerbaarheid om toegang tot water voor burgers, natuur en de economie te waarborgen, terwijl we tevens de bestrijding van catastrofale overstromingen en watertekorten aanpakken, evenals een initiatief om klimaatrisico's binnen de beleidsgebieden van de EU te identificeren en beoordelen. 

Tot slot wil de Commissie een impuls geven aan de ontwikkeling van de defensie-industrie door in het eerste kwartaal een Europese defensie-industriestrategie te publiceren met zowel wetgevende als niet-wetgevende initiatieven. Er is nog veel onduidelijk over de inhoud van de strategie. In berichtgeving wordt gemeld dat de strategie Europese samenwerking verder wil verbreden van onderzoek en innovatie naar stimulering van industriële defensieproductie. De Commissie heeft dit jaar reeds de Act in Support of Ammunition (ASAP) gepubliceerd om Europese munitieproductie op te schalen. Von der Leyen heeft wil nu naar de bredere defensie-industrie kijken, waaronder bijvoorbeeld naar de luchtvaart en maritieme sector.