Op 15 juni werd in een bomvolle vergaderzaal van de milieucommissie in Straatsburg gestemd over de natuurherstelwet die werd afgetrapt met het amendement dat de wet naar de prullenbak zou moeten sturen. Met 44 voor, 44 tegen was er geen meerderheid om de wet te verwerpen. Een week later vond de
24-11-2023
Onderhandelaars van de lidstaten en het Europees Parlement hebben op 9 november een akkoord gesloten over de zwaarbevochten Natuurherstelverordening. Na een wetgevingsproces waarbij het wetsvoorstel meerdere stemmingsrondes ternauwernood overleefde, ligt er nu een akkoord op tafel. Na definitieve goedkeuring door de lidstaten en het Europees Parlement, treedt de wet in werking.
In het akkoord is als overkoepelende doelstelling opgenomen dat lidstaten herstelmaatregelen moeten nemen om in 2030 ten minste 20 procent van de betreffende land- en zeegebieden te herstellen en in 2050 alle betreffende ecosystemen. Om dit te verwezenlijken, introduceert de wet bindende (streef)doelen met concrete deadlines om de toestand van habitattypes, zoals heiden en vennen, te herstellen en de gebieden uit te breiden als dit nodig is voor instandhouding.
Hoewel er consensus bestond over de noodzaak om biodiversiteit te herstellen, richtte de weerstand tegen de wet zich op het feit dat Nederland nog verder op slot zou raken door de strenge eisen uit het oorspronkelijke voorstel. Zo werden lidstaten in het voorstel verplicht om verslechtering van de natuur vrijwel geheel te voorkomen, het zogenaamde verslechteringsverbod. Hierdoor zouden andere maatschappelijk opgaven, zoals de woningbouw of de energietransitie, in het gedrang komen omdat projecten bijvoorbeeld minder snel een vergunning zouden krijgen.
In het akkoord zijn een aantal problematische voorstellen afgezwakt. Het verslechteringsverbod is bijvoorbeeld aangepast naar een inspanningsverbintenis waarbij ‘significante’ verslechtering wordt verboden in plaats van kleinschalige vormen van verslechtering. Daarnaast mogen lidstaten bij het opstellen van nationale herstelplannen rekening houden met sociale, economische en demografische factoren zoals bevolkingsdichtheid. Het akkoord lijkt daarmee meer flexibiliteit te bieden om de natuur te herstellen en daarnaast te blijven bouwen aan belangrijke maatschappelijke opgaven.
Tegelijkertijd staat Nederland nog altijd voor een grote opdracht die niet mag worden onderschat. De doelstellingen zullen er uiteindelijk toe kunnen leiden dat er meer gebieden (buiten Natura 2000 en NNN-gebieden) onder natuurbescherming zullen vallen, met name na 2030. De exacte omvang van de opgave is nog niet bekend en zal de komende periode zorgvuldig in kaart moeten worden gebracht. Daarnaast is het onduidelijk op welke wijze de, weliswaar versoepelde, inspanningsverbintenissen en afwijkingsbepalingen zullen worden geïmplementeerd en geïnterpreteerd. Zodra er meer duidelijkheid is, kunnen we de wet volledig beoordelen.
