Afgelopen dinsdag 15 december presenteerde de Europese Commissie de langverwachte voorstellen om online platforms te reguleren; de Digital Services Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA). Daarmee geeft de Commissie handen en voeten aan het streven naar een digitale eengemaakte markt.
De DSA is in feite een herziening van de 20 jaar oude E-Commerce richtlijn. De DSA geeft een update aan de verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden van online dienstverleners (zogenaamde online tussenpersonen) en bevat een hoop nieuwe regels. Waaronder een Good Samaritan Clause, het aanstellen van een contactpersoon, het aanstellen van een wettelijke vertegenwoordiger voor niet-EU bedrijven, regels over kennisgevingen en verwijdering van illegale inhoud, ‘trusted flaggers’, transparantieverplichtingen over online gerichte advertenties en verificatie van handelsklanten. Ook nieuw is de boetebevoegdheid van de toezichthouder tot 6% van de wereldwijde jaaromzet.
Belangrijk element in het voorstel is bovendien dat de verordening aanvullende verplichtingen aan platforms oplegt, naar gelang de grootte van het platform. Hoe groter, hoe meer verantwoordelijkheden. Met als ultieme categorie, de extra grote platforms. Dit zijn platforms met een bereik van 45 miljoen gebruikers. Kleine online spelers worden uitgezonderd van de aanvullende verplichtingen voor platforms om groei en innovatie onder start- en scale- ups te stimuleren.
Met de DMA worden regels geïntroduceerd specifiek voor platforms die fungeren als “poortwachters” in de digitale sector. Ook hier worden de strengere regels dus toegespitst op zeer grote online spelers met een sleutelfunctie. “Poortwachters” zijn platforms die een aanzienlijke impact hebben op de interne markt, die een belangrijke toegangspoort vormen voor zakelijke gebruikers om hun klanten te bereiken en die een (verwachte) bestendige en duurzame marktpositie hebben. Die poortwachterspositie geeft een platform de macht om in belangrijke mate de spelregels op een markt voor te schrijven.
De DMA moet daarom voorkomen dat poortwachters oneerlijke voorwaarden opleggen aan bedrijven en consumenten en openheid van belangrijke digitale diensten waarborgen. Voorbeelden van oneerlijke voorwaarden die poortwachters soms opleggen zijn het weigeren van toegang voor bedrijven tot hun eigen data wanneer zij op deze platforms actief zijn of lock-in effecten waardoor gebruikers slechts beperkte mogelijkheden hebben om over te stappen. De verordening bevat daarom een set verplichtingen en verboden (“do’s & don’ts”) waar poortwachters zich aan moeten houden. Niet naleving van de regels kan leiden tot boetes tot maximaal 10% van de wereldwijde jaaromzet.
Het is goed dat de EC een aanzet doet om de negatieve effecten van de platformeconomie aan te pakken. Daarbij is van belang dat de nieuwe regels gericht en proportioneel zijn, innovatie en investeringsprikkels niet in de weg zitten en nieuwe verplichtingen geharmoniseerd worden op EU niveau. Beide wetsvoorstellen waken ervoor innovatie en groei van kleinere digitale bedrijven niet in de weg te zitten. Dat is een goede zaak; juist door groeikansen en innovatieprikkels blijft eerlijke en effectieve concurrentie mogelijk.
Daarnaast verwelkomen we de inzet van de Commissie om de afbakening van het toepassingsgebied van de nieuwe regels te organiseren op basis van objectieve criteria met ruimte voor maatwerk. Objectieve (kwantitatieve) criteria zijn belangrijk voor de rechtszekerheid en maatwerk is nodig om te snelle veranderingen in de digitale economie bij te kunnen benen.
Nu de Commissie haar concrete voorstellen heeft gepresenteerd is het de beurt aan de Europese Raad en het Europees Parlement om een positie in te gaan nemen. Consensus over de uiteindelijke verordeningen zal nog geen gemakkelijke klus worden, de meningen over hoe Big Tech af te bakenen en te reguleren verschillen en de belangen zijn groot. Definitieve regels worden in 2023 op zijn vroegst verwacht.
