Commission Work Programme: beleidsdoelstellingen 2023

Dinsdag 18 oktober heeft de Europese Commissie haar beleidsdoelstellingen voor 2023 gepresenteerd. Op basis van de zes prioriteiten van de Commissie-Von der Leyen zijn er 43 beleidsdoelstellingen voor 2023 vormgegeven. Kantoor Brussel van MKB-Nederland en VNO-NCW heeft per beleidsdossier een beknopte analyse en vooruitblik geschreven.

Energie & Klimaat

De Commissie geeft aan de energietransitie te blijven versnellen. Aanvullende financieringsbronnen voor REPowerEU zullen worden onderzocht en de Commissie zegt ​​klaar te staan om verdere stappen te ondernemen wanneer nodig. De al eerder aangekondigde herziening van de elektriciteitsrichtlijn, waarbij de Commissie heeft aangegeven de elektriciteitsprijs te willen loskoppelen van de gasprijs, wordt verwacht in Q1 2023. In Q3 2023 kunnen we voorstellen verwachten voor de aangekondigde Waterstofbank om 3 miljard euro te investeren in het op gang brengen van een markt voor hernieuwbare waterstof in de EU, onder meer door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.

Industrie en defensie

Om de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen te vergroten, wil de Commissie in het eerste kwartaal van komend jaar een voorstel publiceren voor een Critical Raw Materials Act. Het voorstel moet zorgen voor een adequate en gediversifieerde aanvoer van grondstoffen voor de digitale en duurzame transities. Hierbij zet de Commissie onder andere in op het recyclen van kritieke grondstoffen en het uitbouwen van grondstoffenwinning binnen Europa onder voorwaarde van hoge duurzaamheidsstandaarden. Momenteel loopt er een publieke consultatie ter voorbereiding op het voorstel, welke op 25 november aanstaande sluit. Voor meer informatie: zie het artikel omtrent de Critical Raw Materials Act. Om ervoor te zorgen dat de industrie van de toekomst een sterke aanwezigheid heeft in Europa, moet er daarnaast een nieuw Europees Soevereiniteitsfonds worden opgericht. Het is niet bekend wanneer dit voorstel wordt gepubliceerd, maar het zou onderdeel kunnen zijn van de tussentijdse evaluatie van het MFF in het tweede kwartaal.

Op het terrein van defensie zal de Commissie in het eerste kwartaal een bijgewerkte EU-strategie voor maritieme veiligheid publiceren, evenals een nieuwe Europese ruimtevaartstrategie voor veiligheid en defensie in het tweede kwartaal. Verder zal er een dialoog met de Europese defensie-industrieën worden gelanceerd over de wijze waarop de productie van defensiematerieel kan worden verhoogd om bestaande tekorten in de Europese wapenvoorraden aan te vullen.

Mkb-beleid

Tijdens de State of the Union heeft Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een ‘SME Relief Package’ aangekondigd. Het was al duidelijk dat dit pakket in ieder geval een herziening van de Richtlijn Betalingsachterstanden zou behelzen. In het werkprogramma verduidelijkt de Commissie dat het voorstel voor de herziening in het derde kwartaal wordt verwacht. Verder blijft het gissen naar welke maatregelen de Commissie nog meer overweegt als onderdeel van het steunpakket voor het Europese mkb.

Retail

De retailsector krijgt volgend jaar extra aandacht van de Europese Commissie. Het SME Relief Package en specifiek de herziening van de richtlijn late betalingen in Q3 zal een impact hebben op de sector gezien het grote aantal MKBers. Maar de Commissie komt ook in het eerste kwartaal van 2023 met een retail-specifiek wetgevend voorstel gericht op het verbeteren van het investeringskader voor de retailsector. Hoe dit investeringskader eruit gaat zien is vooralsnog grotendeels onduidelijk. Een herziening van de Payment Services Directive moet het nog gemakkelijker en veiliger maken om online te betalen (o.a. door fraude tegen te gaan) en internationale transacties kostenefficiënter en transparanter maken.

Een aantal andere wetgevende initiatieven zullen impact hebben op specifieke onderdelen van de retailsector. De herziening van de voedsel- en textielafval aspecten van het Waste Framework Directive (Q1 2023) zal afval uit bijvoorbeeld de levensmiddelensector en kledingwinkels moeten reduceren, de herziening van de verordening waarin criteria voor textiellabeling zijn vastgelegd moet in lijn worden gebracht met andere Europese duurzaamheidswetgeving (specifiek ecodesign wetgeving). Een wetgevend voorstel om bedrijfswagenparken te verduurzamen (Q3) zal met name impact hebben op verticale en grote retailers, die worden geacht een flinke verduurzamingsslag te slaan op hun logistieke operaties.

Sociale agenda

De Europese Commissie blijft de focus houden op versterking van de sociale markteconomie. Dat betekent dat er verder gewerkt gaat worden aan de implementatie van de Europese pijler van sociale rechten. De Commissie kondigt een voorstel aan voor de digitalisering van socialezekerheidsstelsels en sociale vangnetten ter ondersteuning van arbeidsmobiliteit. Dit in verband met de lopende werkzaamheden van de European Social Security Pass (ESSPASS). Dit is overigens een initiatief dat al vele jaren loopt waarbij de verwevenheid van sociale zekerheid met fiscaliteit in vele EU-lidstaten een complex probleem is.

Interne markt en intellectueel eigendom

Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de interne markt zal de Commissie een mededeling uitbrengen waarin de verworvenheden van 30 jaar interne markt worden belicht en tegelijkertijd wordt stilgestaan bij de tekortkomingen van de interne markt en de toekomstige prioriteiten. De Commissie komt in Q2 ook met een pakket omtrent intellectueel eigendom. Zo wil de Commissie nieuwe regels vaststellen voor de verlening van dwanglicenties voor octrooien en streeft de Commissie naar nieuwe wetgeving rondom standaard-essentiële octrooien.

Externe relaties EU

Het afgelopen jaar stond natuurlijk vooral in het teken van de oorlog in Oekraïne. Dit zien we terug in het nieuwe Commissie werkprogramma. Zo wil de Commissie onder andere de sanctie toolbox vergroten. Internationaal gezien gaat de aandacht het komend jaar voorts uit naar het bestrijden van corruptie en het promoten van democratie. Wat betreft handel wil men een nieuwe agenda voor Latijns-Amerika en de Caraïben en wordt er gekeken naar maritieme veiligheid. Intern wil de Commissie de screening van Foreign Direct Investment verbeteren om de ervaringen van de afgelopen jaren mee te nemen.

Digitaal

Ook op het digitale vlak staat de Commissie na de recente besluitvorming over DSA en DMA niet stil. Er ligt een nieuwe Data Space in het verschiet, namelijk de Mobility Data Space (Q2 2023). De precieze invulling hiervan geeft de Commissie nog niet, maar dit gaat waarschijnlijk o.a. over de data voor autonoom vervoer. Het betreft hier geen wetgeving. Daar waar het delen van gezondheidsgegevens met de European Health Data Space met harde wetgeving wordt afgedwongen, legt de Commissie hier vermoedelijk de bal eerst bij de mobiliteitssector zelf. Dat laatste geldt niet voor de financiële sector. Hoewel het niet de naam Data Space draagt, komt de Commissie wel met wetgeving voor ‘Open Finance’ (Q2 2023) dat het delen van data moet bevorderen én klanten de mogelijkheid moet geven om hun financiële gegevens te kunnen delen met wie zij willen.

Daarnaast wil de Commissie met de tijd meegaan. Dat gebeurt niet alleen met een richtlijn die het gebruik van digitale middelen en processen in het ondernemingsrecht mogelijk maakt, maar wellicht ook het digitaal aaneenknopen van nationale bedrijvenregisters(Q1 2023). Ook wil de Commissie, zonder te grijpen naar wetgeving,  bekijken hoe je virtuele werelden (metaverses) zo ‘human-centered’ mogelijk kan ontwikkelen (Q2 2023).

Tot slot laat de Commissie tussen neus en lippen door vallen dat zij met een voorstel komt om binnen de handhaving van de AVG bepaalde nationale procedures te harmoniseren. Helaas wordt niet aangegeven wanneer en hoe dat zou moeten gebeuren.

Transport

Hoewel de meeste Fit for 55 dossiers nu in de triloogfase zijn beland, zijn we op transport gebied nog niet in rustiger vaarwater gekomen. De voorstellen van vorige jaar - TEN-T en Intelligente Transport systemen- blijven om aandacht vragen en ook staan er een aantal nieuwe dossiers op ons te wachten. Verduurzaming blijft prioriteit met een voorstel voor CO2 standaarden voor zware voertuigen, een ‘Greening freightpackage’- onder andere gecombineerd vervoer en een shift naar het spoor- en tot slot de verduurzaming van de zakelijke vloot. Ook op digitaal gebied wil de Commissie aan de slag: zo moet de ‘data space’ voor mobiliteit gerealiseerd worden en wil de Commissie aan de slag met de hyperloop.  

Voedselketen, bodem en genetische technieken in planten

In Q3 van 2023 wordt een alomvattend kader voor duurzame voedselsystemen verwacht, waarbij vereisten en verantwoordelijkheden van alle actoren in het voedselsysteem worden vastgelegd, met als doel een duurzamere voedselketen. De dierenwelzijnswetten van de EU zullen worden herzien, net als de wetgeving voor de toepassing van genetische technieken in planten. In Q2 verwacht de Commissie een EU bodemrichtlijn te presenteren ter bevordering van de bodemgezondheid, door onder andere voorwaarden voor een gezonde bodem te specificeren en regels vast te stellen voor duurzaam bodemgebruik en -herstel.