Iedereen gaat ondertussen wel uit van een nieuwe coronagolf na de zomer. Maar wat zijn de verwachtingen in het bedrijfsleven? En wat moet er gebeuren om een herhaling van de coronacrisis te voorkomen? ‘De rekening mag nooit eenzijdig bij ondernemers worden gelegd.’
Zijn we klaar voor een nieuwe najaars-coronagolf? Het moet in elk geval beter gaan dan de vorige keren, want het bedrijfsleven zit niet te wachten op een nieuwe lockdown. Zeker als de overheid geen enkele financiële steun meer geeft, omdat er nu sprake zou zijn van ‘gewoon’ ondernemersrisico. Het kabinet rekent erop dat bedrijfssectoren zelf voldoende maatregelen nemen om de verspreiding van corona te voorkomen. Daarvoor moesten zij onlangs sectorplannen indienen, waarnaar het kabinet nu kijkt. Uit die sectorplannen – en uit de antwoorden op de vragen die wij een aantal branches stelden – blijkt één ding duidelijk: het bedrijfsleven wil niet dat er nieuwe beperkende overheidsmaatregelen bijkomen. Tijdens en na de eerdere coronagolven hebben bedrijven al een plan van aanpak gemaakt om ‘pandemisch paraat’ te zijn, en daar willen ze het graag bij houden.
VragenlijstForum wilde weten wat de verwachtingen zijn van het bedrijfsleven van een nieuwe coronagolf. Daarom werd een vragenlijst gestuurd naar een aantal sectoren die op verschillende manieren door corona zijn geraakt. In dit artikel zijn de reacties van de sectoren recreatie, horeca, detailhandel, bouw, techniek, personenvervoer en zeevaart opgenomen. De vragen zijn beantwoord door de directeur of voorzitter van HISWA-RECRON, KHN, INretail, Bouwend Nederland, Techniek Nederland, KNV en KVNR.
Bang voor een nieuwe coronagolf?
De ene sector wel, de ander niet. Het maakt nogal uit of een sector de afgelopen jaren heeft kunnen doordraaien, of gedurende langere tijd op slot ging. De recreatiesector is ‘in principe niet bang’: die bedrijven konden tijdens vorige golven op een veilige manier verblijf organiseren en dus open blijven. Zij gaan ervan uit dat hun eerder aanpak ook voor de toekomst voldoende is.
In de horeca beginnen de zorgen juist toe te nemen. Niet omdat de sector er niet klaar voor is, maar vanwege een ‘paniekerig’ Den Haag, virologen en de media, zegt Koninklijke Horeca Nederland (KHN). En die paniek slaat over naar de consument, vreest de brancheorganisatie. ‘Dat is slecht voor onze ondernemers die afhankelijk zijn van de komst van ontspannen publiek’, aldus Robèr Willemsen van KHN. Ook de ondernemers in het personenvervoer maakt zich zorgen, vooral over het vervoer naar bestemmingen die gesloten kunnen worden tijdens een nieuwe golf. Denk aan verpleeghuizen, ziekenhuizen en (speciaal) onderwijs, maar ook schoolreislocaties zoals pretparken.
De zorgen slaan toe vanwege een 'paniekerig' Den Haag
In veel sectoren is er ook nog eens ongerustheid over het personeelstekort. Niet alleen door verzuim als gevolg van corona, maar ook door de quarantaineregels die werknemers thuis houden. En niet iedereen kan thuiswerken. ‘In de huidige krappe arbeidsmarkt kunnen oplopende besmettingen nóg meer druk zetten op ons,’ zegt Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland. ‘En dat terwijl het nu topdrukte is met het oog op de energietransitie.’ De supermarkten hebben eerder personeel kunnen overnemen uit de horeca en de beveiliging, maar die bronnen zijn inmiddels wel opgedroogd. En de GGD’s vormen met hun ‘te hoge salarissen’ ook een geduchte concurrent.
Zal de zorg er nu wél klaar voor zijn?
Het bedrijfsleven gaat er in meerderheid van uit dat de zorg en de overheid lering hebben getrokken uit de afgelopen coronajaren. Tegelijkertijd vinden sectoren het moeilijk om er iets over te zeggen, ‘want wij zijn geen medici’. Er is de nodige scepsis, en de techniek heeft zelfs geen vertrouwen in de zorg. Dat heeft vooral te maken met het gebrek aan zorgpersoneel. Als het aantal ziekenhuisopnames weer toeneemt en er verpleegkundigen uitvallen, zal de zorg weer snel vastlopen, met alle problemen die we nog kennen uit de eerste coronagolven.
Zelf goed voorbereid op een nieuwe golf?
Het bedrijfsleven vertrouwt op de eigen ervaring met twee jaar corona, en de eerder genomen maatregelen. Zo hebben de bouw en de technieksector het Protocol Veilig Doorwerken klaarliggen. Daarin is onder meer aandacht voor veilig samen reizen naar het werk, hoe om te gaan met zieke werknemers en wat te doen om veilig te werken bij particulieren. Voor de reders is corona nooit weggeweest, zegt branchedirecteur Annet Koster. Zeevarenden zijn immers constant per schip op reis, of ze reizen naar of van de plek waar het schip ligt. En dan gelden er altijd wel érgens coronabeperkingen. ‘Dat is voor onze sector ook het belangrijkste: dat niet weer elk land een eigen beleid gaat voeren voor internationaal reizen.’ Is er nog puf bij bedrijven om zich op te laden voor een nieuwe golf? Puf hebben of niet is niet relevant, Jan Meerman, directeur van INretail. ‘Het gaat erom dat de business hoe dan ook door kan gaan. Al hebben winkeliers tot dusver enorm veel veerkracht getoond.’
Het bedrijfsleven vertrouwt op de eigen ervaring met twee jaar corona
Welk obstakels moeten nu worden vermeden?
De recreatiesector kan er zo een paar noemen: onvoorspelbaarheid van maatregelen, paniekvoetbal in communicatie doordat de overheid te snel daadkrachtig wil reageren, en gebrek aan eenduidigheid. Zo wilden de veiligheidsregio’s nog wel eens een eigen draai aan landelijke maatregelen geven. Maatregelen moeten tijdig duidelijk zijn, en het vaccineren en testen moet eveneens tijdig worden opgeschaald, voegt de bouw daaraan toe. Het zou ook goed zijn als de tot dusver genomen maatregelen met feiten en cijfers worden onderbouwd: wat was het effect? En waar gaat nu op gestuurd worden? In het verleden waren dat achtereenvolgens: Covid-besmettingen, IC-opnamen en ziekenhuisopnamen.
Er worden ook concrete maatregelen genoemd waar sectoren tegenaan hikken. Winkeliers zien bijvoorbeeld meer in ruimere openingstijden om het bezoek te spreiden dan in het hanteren van ‘ouderenuurtjes’, want dan blijkt het juist drukker te zijn in de winkel. In het personenvervoer leveren de afstandsregel en de maximumbezetting problemen op: een rit kan al snel niet meer uit. Mondkapjes zijn ook niet populair, omdat mensen hun vakantiereis of dagtocht uitstellen tot het moment dat ze niet meer op hoeven. De horeca wil ook geen anderhalve-metermaatregel meer, zegt branchevoorzitter Robèr Willemsen. ‘Daarmee kun je geen lopende zaak draaien. Er zijn bovendien andere maatregelen in de horeca, zoals goede ventilatie.’
Samen corona aanpakken? Samen de lasten dragen
Kan een nieuwe coronagolf zonder financiële steun?
Nee, dat lijkt vrij duidelijk. Zeker als er nieuwe maatregelen komen. Samen corona aanpakken is samen de lasten dragen, is het motto van het bedrijfsleven. De rekening van een nieuwe coronacrisis mag niet eenzijdig bij ondernemers worden gelegd. Zodra de overheid maatregelen neemt waardoor ondernemers niet meer normaal kunnen exploiteren en schade lijden, kán het niet anders dan dat er gecompenseerd wordt, klinkt het stellig vanuit de horeca. Daar komt bij dat de sectoren nu nóg meer te kampen hebben met hoge energieprijzen en huren, en met personeelskrapte. Na de eerste coronaperiode zijn alle reserves wel zo’n beetje op. ‘Ik zou het extreem raar vinden als de overheid eerst zegt dat je niet meer mag ondernemen, en vervolgens niets doet voor bedrijven die daardoor kopje onder dreigen te gaan’, zegt Carlo Cahn, directeur van Koninklijk Vervoer Nederland.
Dus: geen nieuwe maatregelen en wél steun, al zit dat er nu niet in. En zeker geen nieuwe lockdown. ‘Dat kan en mag nooit meer’, zegt de detailhandel. Enig vertrouwen daarin is er wel bij sectoren. Overheid en bedrijfsleven zijn nu immers beter voorbereid omdat het niet meer de eerste keer is. Bovendien zijn de nieuwe coronavarianten – ofschoon besmettelijker – minder ziekmakend. Mocht een nieuwe lockdown toch in het zicht komen, dan moet die zo lang mogelijk worden uitgesteld. ‘Want de maatschappij zal het nu veel minder accepteren.’
