Platforms voor flexbanen – zoals Temper of het Amerikaanse Upwork – zijn een bedreiging voor de uitzendbranche, kopte ING. Jacques van den Broek, ceo van Randstad, ziet dat anders. 'Hun hete adem is niet het probleem. Maak je liever zorgen over slechte flex.'
Als u dertig jaar jonger was en aan het begin van u carrière, had uw dan ook een platform zoals Temper of Deliveroo willen oprichten?
'Nou ja, toen ik 13 was, had ik een stripbibliotheek. Dus het had er wel ingezeten. Oprichters van nieuwe platformen hebben kansen in de markt gezien en die gepakt. Dat probeer ik ook met Randstad. Als je dat niet doet, heb je een probleem.'
Zijn dit soort nieuwe manieren van het uitwisselen van diensten bedreigend voor u?
'Men denkt vaak: je hebt Randstad, een ouderwetse uitzender, en je hebt hippe platforms. Maar wij zijn al 58 jaar een platform. In veel landen het meest bezochte jobboard. En nu kunnen in Nederland duizenden studenten via Randstad Go of Tempoteam spotter ook hun eigen banen opzoeken.'
'Wij hebben dit dus absoluut aan zien komen, ja. Vijf jaar geleden zijn wij al heel intensief gaan kijken naar het hele proces van matching. En daarnaast zijn we gaan kijken welke startups ons daarbij kunnen helpen. We hebben met het Randstad Innovation Fund 2.500 bedrijven onderzocht, in een aantal van hen een belang genomen en sommige zelfs overgenomen.'
Wie is Jacques van den Broek?Jacques van den Broek werd 59 jaar geleden geboren in het Zeeuwse Goes. Na zijn studie rechten in Tilburg ging hij werken bij Vendex KBB, waar hij diverse functies had. In 1988 werd hij vestigingsmanager bij Randstad en groeide door tot regiodirecteur Nederland. Even heeft hij de wereld buiten Randstad verkend, maar na wat omzwervingen kwam hij in 2004 weer terug bij de uitzendorganisatie. Sinds 2014 is hij er bestuursvoorzitter.
Dus u bent niet jaloers op het succes van deze innovatieve nieuwe bedrijven?
'Geen van die platforms tot nu toe wordt echt groot – dat wordt enorm overdreven. Zelfs het grootste platform van de wereld, Upwork, heeft nog maar 1 miljard omzet. En die omzet komt dan niet eens van de transacties die als vanzelf op het platform plaatsvinden, maar van de klanten die ze via consultants werven om op hun platforms te zoeken.'
'Waar ik me echt zorgen over maak, is de kant die flexwerk nu opgaat’
Eigenlijk zegt u dus: platforms zijn peanuts. Die zorgen niet voor grote verschuivingen in de arbeidsverhoudingen
'Bedrijven gebruiken platforms vaak voor een klein deel van hun personeelsvraag. Dat maakt dat platforms maar tot een bepaald niveau kunnen komen. Je komt er niet voor banen, maar voor klusjes. Wij hebben ook veel klusjes te vergeven via Randstad, én dan hebben we de mensen wel gescreend. Dat ze legaal zijn, de juiste papieren en kwaliteiten hebben.'
Het platform zelf is niet de kern, het gaat om de baan die op die manier tot stand komt.
Een onderzoek van ING zegt toch dat de platformisering straks tot 70 procent van wat nu flex is, kan overnemen. Ziet de bank het verkeerd?
'Tja, dat is hun visie. Het is in elk geval niet de onze. Dan hadden de platforms die wij hebben onderzocht al veel groter moeten zijn. Wat daar nog eens bovenop komt, is schaarste. Het is steeds lastiger om mensen te vinden. En een platform gaat er vanuit dat mensen zelf zoeken. Het is dus niet zo dat je een platform kunt beginnen en achterover kunt leunen. Werkgevers moeten echt gericht op zoek gaan naar mensen. En dan wil je ook weten wat je in huis haalt. Wel ben ik het met het onderzoek eens dat een bedrijf als het onze moet investeren in technologie om een relevant platform te zijn en te blijven.'
Het probleem, zegt Van den Broek, is niet zo zeer de hete adem die zijn bedrijf voelt van platforms. 'Waar ik me wel zorgen over maak, is de kant die flexwerk nu opgaat. Iemand die via Randstad werkt, is verzekerd en bouwt in veel gevallen pensioen op. Wij zijn altijd voorvechters geweest voor uitzendkrachten, hebben cao's afgesloten en de ABU, de brancheorganisatie voor uitzendondernemingen, opgericht. Niet alleen in Nederland maar in vrijwel alle landen waar we actief zijn. En de uitzendsector heeft met de internationale brancheorganisaties van vakbonden afgesproken dat als een platformbaan valt onder alle kenmerken van een normale baan, het ook die garanties moet krijgen.'
Dat doen niet alle platformen, zegt hij. Momenteel loopt er een rechtszaak van de FNV tegen Deliveroo. De inzet: maaltijdbezorgers die 12 euro per uur ontvangen zijn geen freelancers, maar werknemers en moeten daarom gewoon een arbeidsongeschiktheidsverzekering krijgen en andere sociale voordelen van een loondienstverband krijgen. De rechter gaf de vakbond gelijk, maar Deliveroo tekende hoger beroep aan.
‘Met slechte flex creëer je een financiële en maatschappelijke tijdbom’
Is iemand die maaltijden rondbrengt voor een platform volgens u een freelancer?
'Nee, dat zie ik anders. Ik denk toch zomaar dat fietsen bij Deliveroo betekent dat je gebeld wordt en dat die maaltijd binnen een halfuur op tafel moet staan. Er zit niet zoveel artistieke vrijheid in dat proces. Je hebt geen andere opdrachtgevers. Ik zie echt niet in wat daar free aan is. Dat is gewoon een dienstverband, alleen dan zonder alle sociale voordelen.'
U heeft weleens gepleit voor minimumtarieven voor freelancers. Is dat dan de oplossing?
'Nee, ik heb niet gepleit voor minimumtarieven, maar ik heb wel voorgerekend wat iemand zou moeten krijgen voor een klus om zichzelf te verzekeren en pensioen op te bouwen. Je weet toch gewoon dat dat niet kan voor 12 euro? Vind je dan als maatschappij dat je tegen mensen mag zeggen: ‘Zoek het zelf maar uit.’ En dertig jaar verder en die mensen hebben geen pensioen. Dat willen we toch eigenlijk niet, zeker in een stelsel dat alles en iedereen in balans moet houden? Daarmee creëer je eigenlijk een financiële en maatschappelijke tijdbom.'
'Kijk, voor studenten is dat oké. Die hebben nog een paar jaar voordat het noodzakelijk is om pensioen op te bouwen. Maar je ziet ook in de logistiek dit soort constructies. Als het voor mensen om hun broodwinning gaat, dan is het anders. Dan is het niet oké. Als je morgen tegen een tram aanrijdt, dan ben je niet verzekerd en kun je de bijstand in.'
Voor ondernemers in sectoren die het lastig hebben, is het knap ingewikkeld om daar weerstand tegen te bieden.
'Ik vind dat je als ondernemer moet weten dat je niet iemand kunt inhuren voor 12 euro per uur. Ook als werkgever heb je een verantwoordelijkheid. Niet tot de dood, maar wel zolang iemand voor jou werkt. En voor platformen geldt: voor dat geld iemand naar de arbeidsmarkt brengen, noem ik niet bepaald innoverend. En je kunt wel met je vinger naar de overheid wijzen, maar ik vind dat dit een probleem is waar we met zijn allen over na moeten denken.'
'Ook als werkgever heb je een verantwoordelijkheid. Niet tot de dood, maar wel zolang iemand voor jou werkt'
Sommige ondernemers werken nou eenmaal met een flexibele schil. Daar is toch niks mis mee?
'Dat ben ik met je eens. Maar je kunt nog altijd veel beter een oproepcontract, payrollcontact of tijdelijk contract hebben dan los worden ingehuurd voor 12 euro. Mensen die voor ons werken, die blijven we bijscholen. Zo hoort het volgens mij ook te zijn. Dat is ook de kant die we op moeten. Niet de zekerheid van één baan, maar wel de zekerheid dat je met jouw vaardigheden weer een volgende baan kunt vinden. Maar we zijn nog lang niet op dat punt. Wat mij betreft gaan we anders over werk denken.'
Hoe moet dat dan?
'Je ziet nu dat het kabinet constant grijpt naar de maatregel om flexibele arbeid duurder te maken vanuit de gedachte dat werkgevers dan eerder mensen een vast contract geven. Dat zag je in de WWZ en nu weer in de WAB. Daar krijg je eigenlijk alleen maar slechte flex voor terug – zoals je nu ziet met schijnconstructies. Dat is overigens niet slechts mijn mening, wij hebben dat in de afgelopen 20 jaar stelselmatig in vele landen onderzocht. Wat mij betreft gaan we het heel anders doen. Ik pleit voor een systeem zoals in Denemarken, waarin iedereen ongeacht het aantal dienstjaren evenveel tijd krijgt om een nieuwe baan te vinden bij ontslag en de nadruk veel meer op scholing ligt om zeker te weten dat als jouw baan er niet meer is, je wel een andere baan vindt omdat je blijft bijleren. Als je mensen makkelijker kunt ontslaan, kun je ze ook makkelijker aannemen. En dat gebeurt dan ook.'
Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
