Nederland een Siberisch klimaat voor startups? Nou... wie een innovatief bedrijf wil beginnen, hoeft niet meer te vluchten naar Silicon Valley. In heel Nederland helpen incubators startups met ondernemen, zoals het Brabantse Starterslift. Forum nam er een kijkje.
Trots loopt Starterslift-directeur Edward van de Pol over de bovenverdieping van ondernemershuis Station 88. Hier, in de Tilburgse Spoorzone, houden zo’n 25 startups kantoor. De getallen liegen er niet om: in 2016 hielp Starterslift zo’n 278 startups vooruit, die zorgden voor een omzet van bijna 70 miljoen euro en zo’n 887 arbeidsplaatsen. Met methodes rechtstreeks afkomstig uit Silicon Valley worden talentvolle studenten én regionale ondernemers klaargestoomd om hun innovatieve ideeën uit te laten groeien tot een goedlopend bedrijf. Daar hoef je dus helemaal niet meer voor naar Amerika, Israël of, vooruit, Amsterdam: in heel Nederland helpen initiatieven zoals Starterslift startups vooruit.
Hippe kantoren in een oud spoorgebouw speciaal voor startups: Station 88
Foto: Starterslift
De startup van de Brabantse ondernemer Hugo Leijtens (38) is zo'n bedrijf. Voordat hij aanklopte bij Starterslift, had hij al een succesvol softwarebedrijf opgericht in China én een Windowsversie van de iPad ontwikkeld. Een nieuw innovatief idee – het digitaliseren van spaarpunten – pitchte hij voor de jury van Starterslift. ‘In eerste instantie was ik vooral op zoek naar geld’, zegt Leijtens. ‘Ik wilde het liefst zo snel mogelijk aan de slag.’ In zijn zoektocht naar financiering kwam hij terecht bij Starterslift. ‘Al snel bleek dat geld niet de juiste oplossing was’, zegt Leijtens. ‘Het was juist de coaching waar ik het meest aan had. Ik kwam erachter dat mijn idee misschien wel goed was, maar de uitvoering ervan niet.’
Prima die hulp voor startups, maar wie betaalt dat?Starterslift is de afgelopen jaren gefinancierd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de Provincie Noord-Brabant en het hoger onderwijs. De RVO stelde verschillende doelen in het zogenoemde Valorisatieprogramma, gelanceerd door de ministeries van Economische Zaken en Klimaat én Onderwijs Cultuur en Wetenschappen. Zoals het versterken van aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs (wat Starterslift regelde met Tilburg University, Fontys Hogescholen, Avans Hogeschool en de NHTV), het beter toepasbaar maken van kennis van hogescholen en universiteit, en het opzetten van faciliteiten voor startups. Starterslift is één van de initiatieven die daaruit is voorgekomen. Nu dat programma is afgelopen, gaat Starterslift in 2018 op in Brabant Startup Alliance, geïnitieerd door het hoger onderwijs en mede gefinancierd door de provincie Noord-Brabant.
Startups, ondernemerschap: het begint bij het onderwijs
Hoe je van een goed idee naar een succesvol bedrijf gaat, leren nu ook alle Brabantse studenten. Een enorme verandering. ‘Dat was in de jaren dat Starterslift begon ondenkbaar’, vertelt Van de Pol. Een paar jaar geleden hadden ondernemerschap en onderwijs nog een moeizaam huwelijk. ‘In het onderwijs hebben we ontzettend veel voor elkaar gekregen,’ concludeert hij tevreden en somt op wat er inmiddels is veranderd. ‘Alle studenten die studeren aan de onderwijsinstellingen in ons consortium, krijgen linksom of rechtsom te maken met ondernemerschapsonderwijs. Niet alleen bij de economische studies, juist ook bij de technische studies. En wat te denken van opleidingen die mensen afleveren die later vooral zelfstandig gaan worden, zoals fysiotherapie.’ Dat is niet het enige: studenten mogen stagelopen en afstuderen in hun eigen bedrijf – ook dat was nog niet zo heel erg lang geleden vloeken in de kerk. Talentvolle ondernemers kunnen net als topsporters afspraken maken over gemiste colleges en tentamens. Die veranderingen doorvoeren was niet bepaald makkelijk, zegt Van de Pol. Onderwijscurricula worden meestal eens in de drie, vier jaar weer onder de loep genomen. En het onderwijs ‘moet’ al zoveel: nu ook nog ondernemerschap onderwijzen?! ‘Maar nu ondernemerschap er stevig in staat, gaat het er nooit meer uit’, zegt Van de Pol.
Nope, Starterlift is echt niet de enige incubator in Nederland. Kijk maar:
De studenten die méér willen met ondernemerschap, hebben kans om te belanden in het ondersteuningsprogramma van Starterslift en gefinancierd te worden uit de Starterslift fondsen. Voor een commissie van vijf ervaren ondernemers pitchen startuppers hun plan. Dat deed ook Leijtens. Hij kwam maar nét door de strenge selectie. ‘Die vijf ervaren ondernemers zeiden niet allemaal halleluja toen ik daar stond’, zegt Leijtens. Van de Pol: ‘Ze kijken eigenlijk naar twee belangrijke elementen: zien ze een ondernemer voor zich staan, en zien ze iets in de business case.’ Belangrijk in de selectie is dat de startups de potentie en ambitie moeten hebben om uit te groeien tot een succesvol, innovatief bedrijf én ze moeten hun businessmodel nog niet gevonden hebben. Van de Pol: ‘Dat is de kern van een startup. Als je een bakkerij wilt starten, heb je ongetwijfeld veel vragen. Daar is voldoende ondersteuning voor, bijvoorbeeld van Ondernemersadvies Tilburg. En dat is heel nuttig. Maar je verdienmodel is helder. Wij zijn er juist voor de bedrijven met veel innovatieve potentie, maar nog zonder duidelijk verdienmodel.’
Welke succesvolle startups komen voort uit Starterslift?Ultimaker bijvoorbeeld, een 3D-printbedrijf dat nu meer dan 200 mensen aan het werk heeft. En Sense Company, een bedrijf dat geursystemen levert en net een grote deal heeft gesloten met Rituals. JAMwerkt.nl, dat 2 keer een FD Gazelle Award in de lift sleepte. En Synple, dat vorig jaar een belangrijke innovatieprijs won en 1,1 miljoen groeikapitaal ophaalde. Van de Pol: ‘Succes kan voor ons meer dan één ding betekenen. Het is natuurlijk super als een bedrijf groot wordt, maar wat als het dan naar Amerika verhuist en niet meer terugkomt? Een klein bedrijf dat een heel innovatief product maakt is net zo interessant.’ Ben je heel erg nieuwsgierig geworden naar Synple en JAMwerkt.nl? Lees dan hier het artikel dat over hen en de startup Digital MKB gaat.De hamvraag: konden die startups zonder Starterslift ook succesvol worden? Is ondernemen niet gewoon beginnen en dan maar kijken waar het schip strandt? ‘Natuurlijk had dat gekund’, zegt Van de Pol. ‘De kans is alleen groot dat door alle hobbels en valkuilen de weg naar succes veel langer was geweest. Dat kost vaak meer geld en energie. Wij vinden het niet erg als een startup faalt, maar dan wel het liefst zo snel mogelijk. Waarom zou je onnodig lang ploeteren?’ Er zijn ook commerciële programma’s voor startups. Die nemen bijvoorbeeld een aandeel in het bedrijf dat ze coachen. Een prima systeem, vooral geschikt voor een bepaalde groep startups. ‘Startups met een korte time to market, vaak ict platforms. Die binnen nu en 2 jaar megagroot kunnen worden’, zegt Van de Pol. ‘Publieke programma’s kunnen het zich veroorloven om vanuit een totaal onafhankelijke positie te helpen. Die onafhankelijkheid is een groot goed.’
Lean Startup… Wattes?Jaja, lean is een hele hippe marketingterm. Maar Lean Startupis ook een beproefde methode van innovatief ondernemen. De kern: in plaats van een 70-pagina-dik ondernemingsplan onder de arm mee te nemen naar de bank, leren startuppers om zo snel mogelijk hun aannames te toetsen en tot marktintroductie te komen. Bijvoorbeeld met een minimal viable product. Zeg maar de allerkleinste, meest minimale versie van je product, om zo uit te vinden of de klant er wel behoefte aan heeft én ervoor wil betalen. Zo kun je je hypotheses snel toetsen aan de praktijk. Dropbox lanceerde niet gelijk het hele product (een clouddienst voor het opslaan van bestanden), maar overtuigde investeerders en early adaptors met een simpele powerpoint. Het idee is dat er zo heel snel feedback gevraagd kan worden van klanten, waarna het product weer aangepast kan worden. Een compleet af product in de markt zetten waar niemand iets aan heeft of voor wil betalen is tenslotte zinloos.
Eenmaal door de selectie gaan de startuppers workshops in. Om zo snel mogelijk bekend te worden met de zogenoemde Lean startup methodology. Een methode waar álle startups in Silicon Valley gebruik van maken. Hugo Leijtens haalde er eerst zijn schouders over op. ‘Kijk, ik ben een techneut. Ik dacht: ik maak gewoon iets wat ik zelf mooi vind, dat ontwikkel ik door, en dat had ook resultaat. Klanten wilden mijn product hebben. Maar zo werkt het niet, weet ik inmiddels: als je snel wilt schalen en hard groeien, moet je niet afhankelijk zijn van de paar klanten die jouw product wel willen hebben. Blijf je klanten vragen stellen.’ Daar hameren de coaches van Starterslift ook op. ‘Een van hen vertelde me dat hij jarenlang heel succesvol popup-campings organiseerde bij WK’s en EK’s voetbal. Dat ging altijd goed, totdat hij hetzelfde deed op de Olympische Spelen. Er kwam niemand’, zegt Leijtens. ‘Hij was vergeten te testen of de klant er wel behoefte aan had.’ Ook voor Leijtens was dat een les. Vragen naar de bekende weg, om eigenlijk je eigen ideeën te bevestigen: dat kon niet meer. ‘En zo gooide ik mijn plan eigenlijk helemaal om.’
Startups willen slagen en zo lukt dat
Inmiddels heeft Leijtens nog een paar keer per maand contact met zijn coach. ‘Elke keer zie ik de waarde er weer van in. Als jij met iemand praat die je daar stevig voor betaalt, zal hij je precies zeggen wat je wilt horen. Hier gebeurt dat niet.’ Van de Pol: ‘Wij willen maar één ding. En dat is dat onze bedrijven slagen.’
Wie de liefde van zijn leven zoekt op Tinder swipet naar links (lijkt me niets) of naar rechts (daar wil ik wel mee daten). Maar wat nu als je als startup de liefde van een groot bedrijf zoekt?
Het zijn kleine, maar o zo belangrijke dingen die ervoor zorgen dat Amerika het beloofde land is voor startups. Maar ook Berlijn en Londen hebben het begrepen.
Zet een oud-minister, een oud-eurocommissaris, een hoge ambtenaar en een werkgeversvoorzitter om tafel met een innovatieve ondernemer. Laat ze praten over plannen, cijfers en ambities. En waarom de groei van de onderneming is gestrand. Dit is wat er dan gebeurt.
